De volautomatische Vijzelgrachtgarage is de grootste van zijn soort in Nederland en telt 270 parkeerplaatsen voor vergunninghouders, waarvan 84 voor elektrische voertuigen. Hij staat bovenop metrostation Vijzelgracht, wat deel uitmaakt van de in 2018 opgeleverde Noord/Zuidlijn. De holle ruimte boven het station is ingezet als parkeergarage. Vanwege de maat en de bereikbaarheid van deze ruimte is de keuze voor een vol automatisch parkeer systeem snel genomen. In het kader van de Agenda Autoluw Amsterdam zullen er 270 parkeerplaatsen van straat verdwijnen om ruimte te maken voor groen, fietsers, voetgangers en spelende kinderen in de buurt. Door de ondergrondse stapeling heeft Amsterdam effectief nieuwe waardevolle vierkante meters toegevoegd aan de stad.

Transparant schouwspel
De drie glazen entreecabines waar de autoliften in uitkomen zijn de enige zichtbare tekens van de ondergrondse parkeergarage. Automobilisten laten de auto achter in een lifthuisje en het systeem van Lödige regelt de rest. Deze lifthuisjes zijn samen met de buurt ontworpen door Amsterdamse architect Angie Abbink. Zij is van begin tot eind als ontwerper en adviseur nauw betrokken geweest bij meerdere aspecten van de bovengrondse uitdagingen van het project. Vanwege de locatie is specifiek gezocht naar een ontwerper-kunstenaar met ervaring met geïntegreerde (glas)kunstobjecten, techniek en buurtparticipatie in gevoelige binnenstedelijke gebieden. Abbink en Raymond Verkade van ABT hebben later samengewerkt aan de verdere uitwerking, detaillering en de integratie van overige disciplines. Bijzonder voor dit soort cabines is dat deze drie lifthuisjes vrijstaan in de Rode Loper, een hoogwaardig stuk openbare ruimte van Amsterdam, waar de nadruk op de voetganger ligt. Reden temeer voor de buurt om maximale transparantie als prioriteit te stellen. De integratie van de nu zichtbare parkeertechniek van Lödige is daarom zorgvuldig mee-ontworpen in deze transparante theatertjes van technologie. Het resultaat zorgt voor een esthetisch en levendig schouwspel in de dagelijkse dynamiek van Amsterdam.

Verhalen van weefgetouwen en scheefstand
Vooral de kunst van het weglaten voert de boventoon bij deze ‘Lifthuisjes’. State-of-the-art techniek beschermd in een glazen huls gedragen door een stalen kunstwerk op een tapijt van bestrating. Het is een ingetogen ontwerp met respect voor de omgeving en waar de geschiedenis een plek krijgt in het nieuwe. De vormgeving van de stalen hoofdconstructie, die doet denken aan Amsterdamse stalen bruggen, is geïnspireerd op weefgetouwen en scheefstand. Ook de schuine daken en de tapslopende plattegronden volgen uit deze thema’s. Hiermee verwijzen de entreecabines naar de naastgelegen monumentale Wevershuisjes(1670) en aan de veel recentere geschiedenis van de Noord/Zuidlijn die onder de garage ligt. Duurzaamheid zit hem niet alleen in materiaalgebruik en demontabiliteit maar óók in tijdloze ontwerpen die lang meegaan en een verhaal met zich meedragen.

Aansluiting met de omgeving
De geframenteerde glazen omhulling doet recht aan de kleinschaligheid en elegantie van deze historische buurt en de verspringingen volgen het ritme van de bonte bestrating. De straatklinkers lopen door tot in de cabines en maken voelbaar dat de autos te gast zijn in een voetgangerszone. De smalle spiegelstroken weerkaatsen de monumentale omgeving en de flanerende voorbijgangers. De kleinere onderdelen zijn bovendien praktisch om te vervangen bij eventuele schade. Op intiatief van Angie Abbink heeft stadsdichter Marjolijn van Heemstra drie poetische teksten geschreven die voorbijgangers uitnodigen tot pauze en prikkelen tot reflectie. De teksten zijn door kunstenaar Roosje Klap speels doch terughoudend vormgegeven met een speciale iridiserende folie die in zonlicht en autolampen dynamisch van kleur verschiet wanneer sprake is van beweging tussen toeschouwer en lichtbron. De ‘Lifthuisjes’ gaan zo op meerdere manieren een subtiele interactie aan met hun omgeving en zijn uniek in hun soort.

Verdere informatie over de Vijzelgrachtgarage is o.a. te vinden bij:
Gemeente Amsterdam
Bouwfase
De Ingenieur

TEAM:
Client: Gemeente Amsterdam
Architect: Angie Abbink X Co
Steel constructie design: Angie Abbink X Co + ABT
Structural engineering: ABT engineering consultants  
Directievoering: Max Bögl 
Parkeersystem: Lödige Systems
Glas staal uitvoering: Broeze Nijverdal    
Installaties: Van Dorp     
Metselwerk: Betsema  Bouwgroep / Marc Bohle   
Bestrating: Varto Infra / WS products                                        
Overheaddeuren: Rolflex
Gedichten: Marjolijn van Heemstra
Grafisch ontwerp: Roosje Klap

Locatie: Vijzelgracht Amsterdam
Oppervlak: Lifthuisjes (3x) 33m2
Status: completed 2023

Fotografie: ©IC4U / Hans Peter Föllmi
Overige beelden: ©Abbink X Co, ©Riva Stuy, ©Bas Cornelissen

Pöetisch drieluik van Marjolijn van Heemstra

Hier rommelt de tijd, vult blik van een oude grond, klinkt opnieuw de vraag die klinkt sinds ons ontstaan: wie maakt er plaats voor wie?

Een lift snijdt de horizon in neerwaartste beweging, kan een kleine tempel zijn voor verticale vragen. Wat waren we? Wat worden we? Hoeveel daarvan wordt door bodem gedragen?